دروازه سنگی– حامد کاظمزاده خوئی؛
در گفتوگو با خانم خدیجه معصومی، مدیرکل کتابخانههای عمومی استان آذربایجان غربی، از اهمیت کتابخانهها در ترویج فرهنگ مطالعه و نقشی که در بهبود سطح آگاهی اجتماعی دارند، صحبت شد.
وی با اشاره به برنامههای گستردهای که در هفته کتاب اجرا میشود، بر اهمیت دسترسی به منابع فرهنگی و نقش کتابخانهها در کاهش آسیبهای اجتماعی تأکید کرد.
معصومی همچنین به چالشهای موجود در تامین منابع و توسعه زیرساختها اشاره کرد و از برنامههای آینده برای بهبود دسترسی عمومی به کتاب و تقویت همکاریها با نهادهای مختلف سخن گفت.
محور کلی: نقش کتابخانهها در ترویج فرهنگ مطالعه
نقش کتابخانههای عمومی در افزایش سرانه مطالعه در استان آذربایجان غربی چگونه است؟
کتابخانههای عمومی با دسترسی آسان به منابع اطلاعاتی و اجرای برنامههای فرهنگی و ترویجی، تأثیر مهمی در تقویت عادت مطالعه دارند. این فضاها با ارائه محیطی امن و منابع متنوع، بهویژه در مناطق پرجمعیت، زمینه افزایش سرانه مطالعه را فراهم میکنند.
بااینحال، ارزیابی دقیق سرانه مطالعه نیازمند پژوهش علمی و دادههای معتبر است. عواملی نظیر تولید کتاب، میزان دسترسی، سواد و رفاه عمومی نیز باید در این تحلیلها لحاظ شوند.
برنامههای شما برای هفته کتاب امسال چیست؟
در هفته کتاب امسال، بیش از ۴۵۰ برنامه فرهنگی در سه سطح استانی، شهرستانی و کتابخانهای برگزار میشود. برخی از برنامههای شاخص عبارتاند از:
- افتتاح پروژههای جدید: مانند کتابخانه عمومی علامه دهخدا در میاندوآب و بازگشایی کتابخانه شهدای سلدوز در نقده.
- برگزاری جشن کتاب: با مشارکت مدارس منتخب استان.
- نشستهای فرهنگی و ترویجی: شامل برنامههای کتابخوانی، پویشهای “کتاب خودت را بساز” و “سی روز سی کتاب”، نمایشنامهخوانی و کارگاههای آموزشی.
- مشارکت اجتماعی: اعزام ۳۰ کاروان جهادی کتابخوانی به مناطق کمبرخوردار و برگزاری میز خدمت در مصلای نماز جمعه.
- فعالیتهای ویژه: مانند عضویت رایگان، بخشودگی جرایم دیرکرد و آیین استانی گرامیداشت هفته کتاب.
محور دوم: وضعیت و چالشهای کتابخانههای عمومی استان
چه تعداد کتابخانه عمومی در استان فعال هستند و وضعیت آنها چگونه است؟
آذربایجان غربی ۷۶ کتابخانه عمومی با زیربنای مجموع ۴۷,۵۴۴ مترمربع دارد. طی یک سال گذشته، با افتتاح کتابخانههای جدید در بیوران و سرو، زیربناها حدود ۲,۵۰۰ مترمربع افزایش یافته است.
بزرگترین چالشهای کتابخانههای عمومی استان چیست؟
- عدم اجرای کامل قوانین مالی: طبق ماده ۶ قانون تأسیس نهاد کتابخانههای عمومی، شهرداریها ملزم به پرداخت نیم درصد درآمد خود به کتابخانهها هستند، اما این قانون اغلب بهطور کامل اجرا نمیشود.
- کمبود بودجه عمرانی: نبود ردیف بودجه مستقل برای ساخت، تکمیل و نوسازی کتابخانهها بهوضوح محسوس است.
آیا منابع و زیرساختهای کتابخانههای عمومی با استانداردهای ملی هماهنگ هستند؟
در حال حاضر، حدود ۱٫۶ میلیون جلد کتاب در کتابخانههای عمومی استان موجود است. منابع عمدتاً از طریق خرید توسط نهاد کتابخانهها و پویشهای اهدای کتاب تأمین میشوند. بااینوجود، توسعه منابع دیجیتال و نوسازی زیرساختها برای همگام شدن با استانداردهای ملی ضروری است.
محور سوم: برنامههای توسعه و نوآوری
چه اقداماتی برای تجهیز کتابخانهها به منابع جدید (چاپی و دیجیتال) انجام دادهاید؟
- منابع چاپی: ارسال سهمیه ماهانه کتاب و نشریات توسط نهاد کتابخانهها، خرید استانی و جذب منابع از طریق پویشهای اهدای کتاب.
- منابع دیجیتال: تجهیز به منابع صوتی برای نابینایان (بیش از ۱۸,۰۰۰ عنوان کتاب گویا) و دسترسی به پایگاههای اطلاعاتی نظیر مگاپیپر و سیویلیکا.
برنامه شما برای جذب کودکان و نوجوانان به کتابخانهها چیست؟
- اجرای برنامههای جذاب نظیر قصهگویی، کارگاههای آموزشی و مسابقات فرهنگی.
- ایجاد تسهیلات برای عضویت آسان.
- برگزاری بیش از ۱,۹۰۰ برنامه فرهنگی برای این گروه سنی که ۲۷ درصد اعضای کتابخانهها را تشکیل میدهند.
آیا در کتابخانههای عمومی استان از فناوریهای نوین استفاده میشود؟
بله، خدماتی نظیر جستجوی منابع، مدیریت امانتدهی و پاسخگویی مجازی از طریق سامانه “مدیریت کتابخانه” ارائه میشود. همچنین، دسترسی به پایگاههای اطلاعاتی و مشاوره پژوهشی در برخی کتابخانهها فراهم است.
محور چهارم: نقش اجتماعی و فرهنگی کتابخانهها
کتابخانهها چه نقشی در کاهش شکافهای اجتماعی و فرهنگی در استان دارند؟
با ارائه خدمات آموزشی، فرهنگی و کتابخوانی در مناطق محروم، کتابخانهها بستری برای کاهش شکافهای اجتماعی و تقویت حس تعلق اجتماعی فراهم میکنند. اعزام بیش از ۶۰ کاروان کتابخوانی به این مناطق طی سال گذشته نمونهای از این اقدامات است.
آیا فعالیتهای کتابخانههای عمومی در ترویج مطالعه در مناطق محروم مؤثر بوده است؟
استقبال از امانت کتاب و افزایش عضویت در این مناطق، نشاندهنده تأثیر مثبت این فعالیتها است. بااینحال، پژوهشهای جامعتری برای ارزیابی دقیقتر نیاز است.
چه برنامههایی برای جلب مشارکت نهادهای دولتی، شهرداریها و خیرین در حمایت از کتابخانهها دارید؟
- انعقاد ۵ تفاهمنامه بینسازمانی.
- تعامل با خیرین و راهاندازی ۷ انجمن خیّرین کتابخانه در سطح استان.
- افزایش همکاری با شهرداریها برای اجرای بهتر قوانین حمایتی.
برنامههای شما برای همکاری با مدارس، دانشگاهها و مراکز علمی چیست؟
بازدیدهای دانشآموزی، جلسات مطالعاتی و همکاری نزدیک با مدارس و دانشگاهها در قالب تفاهمنامههای مشترک در حال اجرا هستند.
برنامههای آتی شما برای بهبود دسترسی عمومی به کتاب چیست؟
- توسعه فضاهای کتابخانهای: ساخت کتابخانههای جدید و تکمیل پروژههای نیمهتمام.
- غنیسازی منابع : افزایش منابع چاپی و دیجیتال.
- برگزاری برنامههای خارج از کتابخانه : با هدف جذب مخاطبان بیشتر.
