دروازه سنگی – حامد کاظمزاده خوئی؛
فصلنامه «مجمر»، به عنوان نخستین نشریه تخصصی ادبیات فارسی در شمال غرب کشور، در مسیر احیای سنتهای ادبی و تعامل با جریانهای نوین این حوزه گامهای مهمی برداشته است. منصور مصطفاییفر، مدیرمسئول این نشریه، در گفتگو با ما از دغدغهها، چالشها و چشماندازهای «مجمر» سخن گفته و از نقش حیاتی این نشریه در معرفی استعدادهای جوان و نویسندگان تازهکار پرده برداشته است.
چه دغدغهها و اهدافی باعث شد فصلنامه «مجمر» را در حوزه ادبیات فارسی بنیانگذاری کنید؟
با توجه به اینکه ادبیات فارسی رشته تخصصی من بود و علاقه زیادی به این حوزه داشتم، انتشار چنین نشریهای یکی از آرزوهای من بود. بعدها متوجه شدم که هیچ نشریه تخصصی در زمینه ادبیات فارسی در شمال غرب کشور وجود ندارد. این مسئله باعث شد که تصمیم به راهاندازی «مجمر» بگیرم. افزون بر این، بسیاری از نویسندگان نوقلم به دلیل ترجیح نشریات ادبی بزرگ به آثار نویسندگان نامی، قادر به انتشار آثار خود در نشریات تخصصی نیستند. این عوامل دست به دست هم دادند تا در سال ۱۳۹۸ «مجمر» را راهاندازی کنم.
استراتژی شما برای جلب توجه مخاطبان به «مجمر» در میان سایر نشریات ادبی چیست؟
مهمترین تفاوت «مجمر» با سایر نشریات ادبی، توجه ویژه به استعدادهای جوان و نوجوان است. همچنین، همکاری گسترده با انجمنهای ادبی مختلف از سراسر ایران، از کرمانشاه و بوشهر تا تهران، مشهد و اصفهان، به ما کمک کرده است تا با مخاطبان بیشتری ارتباط برقرار کنیم و مخاطبان خاص خود را جذب نماییم.
چه معیارهایی در انتخاب نویسندگان و مقالات برای انتشار در فصلنامه اعمال میشود؟
معیارهای ما برای انتخاب آثار، رعایت اصول نگارشی، هدفمندی و جذابیت نوشتهها است. آثار باید دارای ارزش ادبی و علمی باشند و محتوای آنها با استانداردهای نشریه همخوانی داشته باشد.
از نگاه شما، جایگاه فصلنامه «مجمر» در احیای سنتهای ادبی و تعامل با جریانهای نوین ادبیات فارسی چیست؟
«مجمر» از شماره نخست، هم به ادبیات کلاسیک و سنتی پرداخته و هم به ادبیات معاصر. ما در شمارههای گذشته یادنامههایی برای شخصیتهایی چون مولانا، سعدی و نظامی منتشر کردهایم و در کنار آن، به معرفی نویسندگان معاصر چون زینالعابدین موتمن و شاعرانی چون نباتی نیز پرداختهایم. در این راه، همواره به احیای سنتهای ادبی اهمیت دادهایم و از تعامل با جریانهای نوین نیز استقبال کردهایم.
تأثیر رسانههای دیجیتال بر روند تولید و توزیع نشریات ادبی مانند «مجمر» را چگونه ارزیابی میکنید؟
رسانههای دیجیتال به طور چشمگیری بر توزیع و شناساندن نشریات کاغذی تاثیر گذاشتهاند. «مجمر» به عنوان نخستین نشریه در خوی، با اپلیکیشنهایی مانند کتابراه و طاقچه قرارداد بسته و نسخه دیجیتالی خود را عرضه کرده است. این اقدام نه تنها باعث افزایش دیده شدن نشریه در سطح کشور شده، بلکه دیگر نشریات شهرستانها نیز از این تجربه بهرهمند شدند.
آیا برنامهای برای بینالمللی کردن فصلنامه «مجمر» یا جذب مخاطبان خارج از ایران دارید؟
با توجه به موانع موجود در توزیع و معرفی نشریه در خارج از کشور، این امر تا حدی دشوار است. اما «مجمر» ارتباطاتی با نویسندگان و اساتید خارج از کشور دارد و گهگاه مطالبی از این عزیزان منتشر میکند.
به نظر شما، ادبیات معاصر فارسی چگونه توانسته است با تحولات اجتماعی و فرهنگی کشور همگام شود؟
از انقلاب مشروطه به بعد، ادبیات فارسی همواره تحت تاثیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قرار داشته است. این تأثیرات موجب شکلگیری نهضتهای ادبی از جمله ادبیات مشروطه و سپس ادبیات انقلاب و پایداری شده است.
چالشهای اصلی پیش روی ادبیات فارسی در عصر جهانیشدن چیست و چگونه میتوان این چالشها را مدیریت کرد؟
مهمترین چالش پیش روی ادبیات فارسی، گسترش رسانههای دیجیتال و کاهش علاقه به مطالعه جدی است. بسیاری از افراد به فشردهخوانی روی آوردهاند و این موضوع باعث کاهش عمق مطالعات ادبی شده است. برای مدیریت این چالشها باید نسل جوان را بیشتر با ادبیات کهن آشنا کرد و گزیدههایی از این آثار را در اختیارشان قرار داد تا به تدریج به مطالعه و تحقیق علاقهمند شوند.
نقش نشریات ادبی در پرورش نسل جدید نویسندگان و شاعران را چگونه میبینید؟
نشریات ادبی باید نقشی کلیدی در معرفی و پرورش نویسندگان و شاعران جدید داشته باشند. متأسفانه در بسیاری از نشریات این نقش نادیده گرفته شده و نویسندگان جوان مجبورند آثار خود را در نشریات زرد منتشر کنند.
در میان آثار ادبی معاصر، چه آثاری را شاخص و تأثیرگذار میدانید و چرا؟
من بهویژه آثار هدایت و آل احمد را در زمینه داستاننویسی و اشعار استاد شهریار را شاخص و تأثیرگذار میدانم. این آثار به زندگی مردم عادی و عواطف و احساساتشان پرداخته و در دل جامعه جاری شدهاند.
فضای نقد ادبی در ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا این فضا توانسته است به رشد و ارتقای ادبیات فارسی کمک کند؟
نقد ادبی در سالهای اخیر بیشتر به سمت تخریب پیش رفته و این یکی از آفتهای ادبیات فارسی است. نقد ادبی باید منطقی و نوآورانه باشد و بر پایه پژوهشهای دقیق و علمی نوشته شود تا به رشد و ارتقای ادبیات فارسی کمک کند.
از نظر شما، ادبیات فارسی چه ظرفیتهایی برای تعامل بیشتر با مخاطبان جهانی دارد؟
ادبیات فارسی ظرفیتهای فراوانی برای تعامل با مخاطبان جهانی دارد، بهویژه در حوزه شعر و داستان. این ظرفیتها باید از سوی نهادهای فرهنگی مانند فرهنگستان ادبیات فارسی بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
علاقه شما به ادبیات فارسی از کجا آغاز شد و چه مسیری شما را به جایگاه امروزتان رساند؟
علاقه من به ادبیات فارسی از دوران نوجوانی و با خواندن اشعار حافظ آغاز شد. مطالعه آثار شاعران و نویسندگان بزرگ باعث شد که این علاقه به تدریج تبدیل به شغل و حرفه اصلی من شود.
در فعالیتهای حرفهای خود، از چه شخصیتها یا نویسندگانی الهام گرفتهاید؟
در زمینه شعر، از حافظ و استاد شهریار الهام گرفتهام و در زمینه نویسندگی، از استاد عبدالحسین زرینکوب.
چگونه میان فعالیتهای حرفهای و شخصی خود تعادل برقرار میکنید؟
سعی کردهام مسائل شخصی و روزمرهام بر کار نشریه تاثیر نگذارد. تمامی مراحل تولید نشریه باید در یک بازه زمانی مشخص انجام شود تا کیفیت کار حفظ شود.
آینده فصلنامه «مجمر» را چگونه میبینید و چه برنامههایی برای گسترش تأثیرگذاری آن دارید؟
آینده «مجمر» را با توجه به گسترش مخاطبانش روشن میبینم. اما مشکلات مالی محدودیتهایی برای اجرای برنامهها ایجاد کرده است.
آیا قصد دارید مجموعهای از آثار یا مقالات فصلنامه را در قالب کتاب منتشر کنید؟
طی سه سال گذشته، مجموعهای تحت عنوان «مترجمان بنام ایران» در «مجمر» منتشر کردهام که قرار بود بهصورت کتاب منتشر شود، اما به دلیل مشکلات مالی، این پروژه هنوز در مرحله چاپ قرار نگرفته است.
چگونه میتوان از ظرفیتهای فرهنگی شهر خوی برای توسعه فعالیتهای ادبی و فرهنگی بهره برد؟
شهر خوی ظرفیتهای فرهنگی عظیمی دارد که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. حمایتهای شهرداری و نهاد کتابخانهها میتواند در برگزاری مراسم فرهنگی موثر باشد. همچنین نشریات مختلف شهرستان میتوانند در این زمینه همکاری کنند.
اگر بخواهید تنها یک پیام از فصلنامه «مجمر» به مخاطبان منتقل کنید، آن پیام چیست؟
«مجمر» نشریهای است برای شناسایی و معرفی استعدادها، جایی برای ظهور نویسندگان و شاعران نوظهور. در این نشریه، شما شاهد یک ترکیب از ادبیات کلاسیک و معاصر خواهید بود.
چه توصیهای برای نویسندگان جوان دارید؟
نویسندگان جوان باید به مطالعه جدی آثار قدیم و جدید ادبی پرداخته و همواره در جستجوی صدای خود باشند. با تمرکز بر بهبود مهارتهای نوشتاری و همچنین پیوستن به انجمنهای ادبی، میتوانند خود را بهعنوان نویسندهای موفق معرفی کنند.
